Ο ασύλητος τάφος, η ατομική ταφή, ο μεγάλος θησαυρός, τα 1.400 αντικείμενα. Οι αρχαιολόγοι Sharon R. Stocker και ο Jack L. Davis μιλάνε για την ανασκαφή της Αμερικανικής Αρχαιολογικής Σχολής στη γειτονιά του Ανακτόρου του Νέστορα.
Σαράντα πέντε αρχαιολόγοι από όλον τον κόσμο, υπό τον συντονισμό του Τζακ Ντέιβις και της Σάρον Στόκερ, από το Πανεπιστήμιο του Σινσινάτι, άρχισαν τον περασμένο Μάιο ανασκαφές στην Πύλο, στον Άνω Εγκλιανό, αναζητώντας οικισμούς από την πρώιμη φάση του Ανακτόρου του Νέστορα.
Την πρώτη κιόλας ημέρα η σκαπάνη τους χτύπησε στα τοιχώματα λακκοειδούς τάφου. Οι προσδοκίες για κάποια σημαντική ανακάλυψη ήταν μικρές. Δέκα ημέρες αργότερα οι συντονιστές της ανασκαφής λάβαιναν το μήνυμα: «Βρήκαμε χαλκό». Το πενταετούς διάρκειας ανασκαφικό πρόγραμμα του Πανεπιστημίου τoυ Σινσινάτι, που διεξάγεται από την Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών, με την άδεια του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και την εποπτεία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας, άρχιζε με τους καλύτερους οιωνούς. Πέντε μήνες αργότερα οι αρχαιολόγοι ανακοίνωσαν την ανακάλυψη ενός ασύλητου μυκηναϊκού τάφου, πλούσια κτερισμένου με 1.400 μοναδικά αντικείμενα: χάλκινα όπλα και δοχεία, έξι ασημένια κύπελλα και δύο συνθλιμμένα χρυσά, χρυσά κοσμήματα, 50 σφραγιδόλιθους, έξι ελεφαντοστέινα χτένια, 1.000 ψήφους από πολύτιμους λίθους, έναν εκπληκτικό θησαυρό, όπως σχολιάζει στο «Βήμα» η Σάρον Στόκερ.
Μπορούμε να μιλούμε για ανακάλυψη που ξεπερνά σε πλούτο τον περίφημο θησαυρό του Βαφειού στη Λακωνία;
«Ο τάφος στο Βαφειό ήταν ένας εξαιρετικός τάφος και τα υπέροχα λεπτοδουλεμένα χρυσά κύπελλα που βρέθηκαν εκεί είναι διάσημα, αλλά μπορώ να πω ότι τα ευρήματα είναι συγκρίσιμα».
Πώς εξηγείτε το γεγονός ότι ο τάφος δεν είχε συληθεί;
«Είναι απορίας άξιον πραγματικά, αν σκεφθείτε ότι ο τάφος βρίσκεται κοντά στην επιφάνεια, ότι τόσοι άνθρωποι πατούσαν επάνω του επί 3.500 χρόνια. Η εξήγηση μάλλον είναι ότι κανείς δεν περίμενε να βρει έναν λακκοειδή τάφο και μάλιστα δίπλα σε έναν μεγάλο θολωτό τάφο, συνήθως δεν υπάρχουν άλλοι τάφοι τόσο κοντά τους».
Ποιο από τα ευρήματα σας εντυπωσίασε και τι σας προβλημάτισε;
«Μας προβλημάτισε η απουσία κεραμικών. Στους μυκηναϊκούς τάφους βρίσκουμε αγγεία αλλά σε τούτον όχι. Ο νεκρός ήταν τόσο πλούσιος που όλα τα αντικείμενα που βρέθηκαν στον τάφο ήταν μεταλλικά: χάλκινες πρόχοι, μια χάλκινη λεκάνη, ασημένια κύπελλα και άλλα με χρυσά χείλη. Εντυπωσιακός ήταν ο αριθμός των χρυσών σφραγιστικών δαχτυλιδιών, τέσσερα δαχτυλίδια με εγχάρακτες μινωικές παραστάσεις έργο δεξιοτέχνη χρυσοχόου. Βρήκαμε επίσης 50 σφραγιδόλιθους, περισσότερους από όσους έχουν βρεθεί ποτέ σε έναν τάφο, με λεπτομερείς απεικονίσεις στην επιφάνειά τους: έναν καθιστό λέοντα, μια σκηνή ταυροκαθαψίων, μια αφηρημένη απεικόνιση πουλιού και πολλές άλλες».
Εφόσον δεν βρέθηκε κεραμική στον τάφο, μπορείτε να τον χρονολογήσετε με ακρίβεια;
«Πρέπει να μελετήσουμε τα μεταλλικά αντικείμενα και να τα συγκρίνουμε με τα ευρήματα άλλων τάφων που είχαν κεραμικά για να έχουμε ακριβή χρονολόγηση. Τον τοποθετούμε περίπου στο 1500 π.Χ., στην Υστεροελλαδική ΙΙ περίοδο».
Ποιος ήταν ο νεκρός;
«Μακάρι να βρίσκαμε μια πινακίδα στη γραμμική Β να μας δώσει ορισμένες πληροφορίες. Ηταν ένας άνδρας 30-35 ετών, πολεμιστής, όπως δηλώνουν τα όπλα που βρέθηκαν δίπλα του, εξαιρετικά εύπορος και σημαντική προσωπικότητα, όπως συμπεραίνουμε από τα τέσσερα χρυσά σφραγιστικά δαχτυλίδια, προσωπικά αντικείμενα κύρους. Ο τάφος είναι πρωιμότερος από το Ανάκτορο του Νέστορα, επομένως ο νεκρός έζησε πριν από τα χρόνια του Νέστορα. Ισως ήταν ο γενάρχης αυτής της δυναστείας. Οταν η παλαιοανθρωπολόγος Λιν Σέπαρτς μελετήσει τα οστά, θα γνωρίζουμε περισσότερα, αν ο άνδρας αυτός γεννήθηκε στην περιοχή, αν ήταν από την Πύλο…»
Ο χάλκινος καθρέφτης, τα κοσμήματα και τα ελεφαντοστέινα χτένια είναι συνήθη ευρήματα σε τάφο πολεμιστή;
«Είναι ευρήματα τα οποία διευρύνουν τις γνώσεις μας σχετικά με τα έθιμα ταφής των Μυκηναίων. Ως τώρα, επειδή συχνά έχουμε πολλαπλές ταφές στον ίδιο τάφο, θεωρούσαμε ότι τα κτερίσματα επιμερίζονταν κατά φύλο, οι χτένες, οι καθρέφτες και τα κοσμήματα ανήκαν στις γυναίκες, ο οπλισμός στους άνδρες. Τώρα όμως γνωρίζουμε με βεβαιότητα ότι κοσμήματα, καθρέφτες, χτένες τοποθετούνταν και σε τάφους ανδρών. Είναι μια πολύ σημαντική πληροφορία που μας δίνει αυτός ο ατομικός τάφος».
Αποκαλείτε τον νεκρό «γρύπα-πολεμιστή». Γιατί;
«Εχουμε δύο ευρήματα με εξαιρετικά σημαντικές απεικονίσεις γρύπα, και οι δύο σε ελεφαντοστό. Το ένα ήταν πώμα δοχείου, το άλλο τμήμα ελεφαντοστέινου πλακιδίου που βρέθηκε στα πόδια του νεκρού. Απεικονίζουν γρύπα με μεγάλα φτερά και λέοντα που επιτίθεται σε γρύπα. Προφανώς η εικονογραφία αυτή συμβόλιζε κάτι για τον νεκρό. Τοιχογραφίες με αναπαραστάσεις γρυπών έχουμε και στο Ανάκτορο του Νέστορα. Υπάρχει κάποια σύνδεση με τον νεκρό του τάφου μας; Δεν γνωρίζουμε ακόμη, αλλά έχει ενδιαφέρον να το μελετήσουμε».
Τι άλλες πληροφορίες μάς δίνει ο τάφος του «γρύπα-πολεμιστή»;
«Εχουν βρεθεί στην Κρήτη ατομικοί τάφοι που εικάζουμε ότι ανήκουν σε μυκηναίους πολεμιστές που συμμετείχαν στην καταστροφή της Κνωσού. Παρόμοιοι τάφοι στη Μεσσηνία δεν ήταν συνήθεις. Γι” αυτό ο λακκοειδής τάφος, ο συγκεκριμένος τύπος τάφου, ήταν αναπάντεχη ανακάλυψη η οποία μάς συνδέει, κατά κάποιον τρόπο, με την πτώση της Κνωσού, με το στρατιωτικό milieu που έλαβε μέρος σε αυτό το συγκεκριμένο γεγονός της Ιστορίας».
Μπορεί ο «γρύπας-πολεμιστής» να ήταν ένας από αυτούς;
«Αυτό θα εξηγούσε ενδεχομένως τον μεγάλο θησαυρό που βρήκαμε στον τάφο, τα πολλά και πολύτιμα ευρήματα κρητικής προέλευσης. Είναι πιθανόν ο πολεμιστής μας να είχε συμμετάσχει σε κάποια επιδρομή στην Κρήτη και τα κτερίσματα αυτά να ήταν λάφυρα. Εχουν βρεθεί και σε άλλους τάφους στην περιοχή παρόμοιοι σφραγιδόλιθοι – σε κανέναν βέβαια δεν έχει βρεθεί τόσο μεγάλος αριθμός -, γεγονός που επιτρέπει την εικασία ότι επρόκειτο για μια ομάδα πολεμιστών από τη Μεσσηνία που έλαβαν μέρος στην ίδια επιδρομή στην Κρήτη. Είναι πρώιμο να πούμε περισσότερα, προτού συγκρίνουμε το υλικό μας με ευρήματα από άλλες ανασκαφές στην περιοχή, αναλύσουμε τα δεδομένα και χρονολογήσουμε τα ευρήματα με ακρίβεια».
Ευρήματα συμπιεσμένα, δίπλα στα κόκαλα, μέσα σε μάζα από χώμα
Τις δυσκολίες της ανασκαφής περιέγραψε ο συντηρητής της αρχαιολογικής ομάδας Αλέξανδρος Ζόκος: «Από τις πρώτες μέρες της εύρεσης των αρχαιολογικών υπολειμμάτων έπρεπε να συνεργαστούν όλες οι ειδικότητες, αρχαιολόγοι, συντηρητές, γραφίστες, όλοι δουλεύαμε ταυτόχρονα για να βγει νόημα από όλα αυτά τα ευρήματα. Είχαμε μπροστά μας ένα υλικό συμπιεσμένο, κολλημένα μεταξύ τους υλικά οργανικής και ανόργανης φύσης, μέσα σε μάζα από χώμα. Ήταν πολύ δύσκολη η αφαίρεσή τους γιατί το πέρασμα του χρόνου είχε λειτουργήσει πάνω στα υλικά. Όλα τα ευρήματα ήταν εντυπωσιακά και είχαν βάση τον χρυσό, τον άργυρο, τον χαλκό και τον ελεφαντόδοντο. Βρέθηκαν υπολείμματα ξύλου από το φέρετρο του νεκρού, ίχνη από ύφασμα και ανθρώπινα οστά. Τα εργαστήρια συντήρησης αναλαμβάνουν τώρα την υπόλοιπη δουλειά».
Οι αρχαιολόγοι έσκαψαν τυχαία στο σημείο του τάφου!
Σύμφωνα με όσα είπε ο κύριος Davis, ο τάφος ήταν μία μεγάλη έκπληξη, καθώς είχαν προγραμματίσει ανασκαφή που τελικά δεν ήταν εφικτή, στο διπλανό κτήμα.
«Ο τάφος του δεν είχε τύμβο και χώμα επάνω, ήταν μέσα σε έναν ελαιώνα. Δεν είχε ίχνη στην επιφάνεια, μόνο λίγες πέτρες που σχημάτιζαν μία γωνία και θεωρούσαμε πρώτα ότι είχαμε βρει τη γωνία μιας μυκηναϊκής οικίας» εξηγεί.
«Δεν το περιμέναμε καθόλου», τονίζει. «Είχαμε προγραμματίσει ανασκαφή μάλιστα στο διπλανό κτήμα αλλά για διάφορους λόγους δεν μπορέσαμε να το αγοράσουμε. Γι αυτό αποφασίσαμε την τελευταία στιγμή να σκάψουμε σε ένα κτήμα που ανήκει στο κράτος. Σκεφτόμασταν ότι εκεί θα βρούμε σπίτια από την μυκηναϊκή εποχή, σύμφωνα με το Ανάκτορο του Νέστορος. Δεν ξέρουμε αν έχει κι άλλους τάφους γύρω. Το επόμενο καλοκαίρι θα κάνουμε γεωφυσικές έρευνες για να δούμε αν μπορούμε να εντοπίσουμε κι άλλους τάφους».
πηγηΠηγή: Λ. Κουζελή, Το Βήμα, News247
πηγηΠηγή: Λ. Κουζελή, Το Βήμα, News247
0 σχόλια